Çocuk ve Ergen
Hastalığın, çocuk ve ergen gelişimine ve psikolojisine olan etkisi hastalığın ağırlığına, bedensel kısıtlamalara, tedavi akışına, doğuştan ve ya sonradan kazanılmış olmasına göre değişebilmektedir. Doğuştan hasta olan çocuk, hastalığı ile büyümüş, doktor, hastane ve tedavi yaşamının bir parçası haline gelmiştir. Sosyal, okul ve alışkanlıklarını hastalığına göre düzenlemiş, onunla yaşamayı öğrenmiştir. Sonradan hasta olan çocuk ve ergen beklenmedik bir tanı ile birlikte değişimler, kaygı ve panik yaşar. Kendisini birdenbire hiç bilmediği bir tedavi içinde bulur. Çocuk, sosyal ve okul ilişkileri ve yaşantısında, alışkanlıklarını ya da daha önce yaptığı bazı aktiviteleri yapamamaya ya da kısıtlamaya başlar. Zamanla hastalığın kabulü ile onunla yaşamayı öğrenilmesi beklenir.
Hastalıkla yaşamayı öğrenebilmesi ve uyum sağlayabilmesi için muhakkak hasta çocuğu ve ergeni hastalığı ve tedavisi hakkında yaşına ve algısına göre uygun biçimde bilgilendirmek gerekir. Hastalığıyla ilgili, soruları, korkuları ve ağrıları hakkında konuşma imkanı sunulmalı ve uygun cevaplar verilmelidir.
Hastalık, çocuğa ve ailesine fiziksel, psikolojik ve sosyal sorun ve sıkıntı getirir. Çocuğun ve ergenin hastalığı algılama durumuna, yaşına, gelişim dönemine, gelişim düzeyine, sosyal çevresinin tutumuna, tedavinin şekline göre değişmektedir. Hasta çocuk ve ergen de yaşanan pedagojik ve psikolojik etkiler ve tepkiler farklı olur. Bunlar hastalığa gösterilen tutum, tedaviden korkma, tedavi olmak istememe, tedaviyi kabullenmeme, pasif ve ya agresif davranışlar, huy ve davranış değişimleri, sosyal geri çekilme ve depresyon olabilir.
- Tedavi girişimlerini reddetme veya zorluk çıkarma,
- Çaresizlik, huzursuzluk ve tedirginlik,
- Beceriksiz, farklı olma, güvensizlik, yetersizlik, güçsüzlük,
- Agresiflik (kendine, kardeşe, anne babaya, sosyal cevreye),
- Durgunluk ve dış dünyaya ilginin azalması,
- Arkadaş ilişkilerinde soyutlanma,
- İçe kapanma ve ya aşırı uyum gösterme,
- Hastalık ile yaşanan engelleri bağımsızlığın engelenmesi hissi,
- Ders başarılarının düşmesi,
- Yalnız kalma ve terkedilme duygusu,
- Yaşıtlarına göre gelişim farkı veya gelişimlerinde gerilemeler (regresyon),
- Saldırgan davranış, inatlaşma ve öfke nöbetleri,
- Anne babaya, kardeşe aşırı bağlanma,
- Uyum ve davranış sorunları (ağlama, tepinme, söz dinlememe, karşı gelme gibi),
- Korku ve kaygılar ( hastalıktan, bedensel engel ve ağrı ile yaşama, aileden ayrılma),
- Hastalığı ceza gibi algılama, utanma ve suçluluk hissi,
- Farklı tepkiler ( yeme ve uyku değişimi ya da bozukluğu)